Բարդ նախադասություն

348. Ա ևԲ խմբերի նախադասությունները համեմատի՛ր: Յուրաքանչյուր նախադասության մեջ քանի՞ ստորոգյալ կա:

            Ա. Հին ժամանակներում առագաստանավը շատ կարևոր փոխադրամիջոց էր            համարվում:
            1862 թվականին առագաստանավերով մրցելու կանոններ մշակվեցին:
            Նրան շատ է հետաքրքրում առագաստանավային սպորտը:
            Արդեն տասնվեցերորդ դարում գեղասահքի սիրահարներ կային Հոլանդիայում:
            Բ. Հին ժամանակներում առագաստանավը շատ կարևոր փոխադրամիջոց էր            համարվում, իսկ այսօր նա միայն սպորտում է գործածվում:
            1862 թվականին առագաստանավերով մրցելու կանոններ մշակվեցին, իսկ      դրանից առաջ մրցող մարզիկներն ուղղակի պայմանավորվում էին:
            Նրան շատ է հետաքրքրում առագաստանավային սպորտը, որը հրապուրում է        ծովի, երկնքի ու համարձակության բոլոր սիրահարներին:
            Արդեն տասնվեցերորդ դարում գեղասահքի սիրահարներ կային Հոլանդիայում,        որտեղ մշակվել է այսօրվա գեղասահքի տեխնիկան:

Ա- շարքը գրված է պարզ
Բ- շարքը գրված է բարդ

349. Նախադասություններն ավարտի՛ր: Առաջադրանքը հնարավո՞ր է կատարել՝ առանց ստորոգյալ ավելացնելու:

            Աքլորներն իրար բզկտում էին, որովհետև չէին սիրում իրան հետ ապրել։
            Սարսափելի փոթորկից նավը շուռ կգար, եթե նավապետը չկարողանար փրկել նավը։
            Փողոցում երեխաներից բացի մարդ չկար, ուրեմն երեխաների ծնողներն աշխատանքի էին։
            Փողոցում երեխաներից բացի մարդ չկար, իսկ ես մնացել էի տանը որոհետև մայրիկս չեր թողնում։
            Քանդակագործը գիշեր ու զօր աշխատում էր, երբ ես սպասում էի նրան։
            Լավ եղանակին այնտեղ էի տանում շնիկիս, որ լավ հանգստանա։

Ա- շարքը գրված է պարզ
Բ- շարքը գրված է բարդ

350. Ա ևԲ խմբերի նախադասությունները համեմատի՛ր: Ի՞նչ տարբերություն կա:

            Ա. Քամին կամակոր տարերք է: Մարդիկ նրա էներգիան էլ են օգտագործում:
            Բնության քանդակագործներից մեկն էլ քամին է: Նա անդուլ աշխատում է          փոխել Երկրի դեմքը:
            Այնտեղ չոր ու մերկ հող կա: Քամին փոշու զանգվածներ է օդ հանում:
            Բ. Քամին կամակոր տարերք է, բայց մարդիկ նրա էներգիան էլ են օգտագործում:
            Բնության քանդակագործներից մեկն էլ քամին է, որը անդուլ աշխատում է          փոխել Երկրի դեմքը:
            Քամին փոշու զանգվածներ է օդ հանում այնտեղ, որտեղ չոր ու մերկ հող կա:

Ա- շարքը գրված է պարզ
Բ- շարքը գրված է բարդ

351. Ինքդ անուններ գտի՛ր և տրված նախադասությունը լրացրո՛ւ:

            Նախորդ վարժության Ա խմբում պարզ նախադասություններ են, որովհետև ունի 1 ստորոգալ և 1 ենթակա: Բ խմբում գրված բարդ նախադասություններ են, որովհետև ունի 2 ստորոգալ և 2 ենթակա:

352. Նախադասություններն ավարտի՛ր: Գտի՛ր ստացված նախադասությունների արտահայտած մտքերի տարբերության պատճառը:

            Նա ամեն առավոտ վազում է, որ նիհարի:
            Նա ամեն առավոտ վազում է, որպեսզի նիհարի:
            Նա ամեն առավոտ վազում է, չնայած որ հոգնում է:
            Նա ամեն առավոտ վազում է, իսկ ընկերը չե:
            Նա ամեն առավոտ չի վազում, այլ նկարում էր նկար:

353. Նախադասություններն ավարտի՛ր: Ինչո՞վ են տարբերվում ավարտները:

            Մի մարդ շուկայից ոչ թե ձեռնասուն կաքավ գնեց, այլ վայրի։
            Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որպեսզի պահի։
            Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որովհետև ցանկանում էր տանը ունենալ։
            Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որը սև էր։
            Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որին խնամել էին սիրով
            Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, երբ նրան տեսավ շուկայում
           

Կոչական

341. Նախադասության րնդգծված բառերը հանի՛ր: Ի՞նչ է փոխվում (նախադասության արտահայտած միտք, ինչ–որ տեղեկություն, բառերի դասավորություն, այլ բառեր և այլն): Ի՞նչ կանվանես ընդգծված բառերը:

            Դավի՛թ, շախմատի առաջին գիրքը տասնհինգերորդ դարում է գրվել՝      Իսպանիայի թագաժառանգի համար:
            Այդ օրվանից մինչև այսօր, երեխանե՛ր, շախմատի բազմաթիվ գրքեր են          հրատարակվել (ավելի քան հիսուն հազար անուն):
            Դու ամեն ինչ գիտե՞ս ֆուտբոլի մասին, ֆուտբոլի՛ստ:
            Ֆուտբոլիստների շապիկների վրա, Վահե՛, 1937 թվականին են առաջին անգամ   համարներ գրել:
            Ֆուտբոլիստներին պե՞տք են այդ համարները, Սամվե՛լ:
            Համարները, փոքրի՛կ, գրում են, որ հանդիսատեսներն ավելի լավ     կողմնորոշվեն:

Շախմատի առաջին գիրքը տասնհինգերորդ դարում է գրվել՝      Իսպանիայի թագաժառանգի համար:
            Այդ օրվանից մինչև այսօր, շախմատի բազմաթիվ գրքեր են          հրատարակվել (ավելի քան հիսուն հազար անուն):
            Դու ամեն ինչ գիտե՞ս ֆուտբոլի մասին, ֆուտբոլի՛ստ:
            Ֆուտբոլիստների շապիկների վրա, 1937 թվականին են առաջին անգամ   համարներ գրել:
            Ֆուտբոլիստներին պե՞տք են այդ համարները:
            Համարները, գրում են, որ հանդիսատեսներն ավելի լավ     կողմնորոշվեն:
Նախադասութունից կոչականը հանելիս նա ուղևորվում է դեպի ոչմեկին։

342. Նախադասության ընդգծված բառերն ի՞նչ են ցույց տալիս: Նախադասությունների կետադրությանն ուշադրություն դարձրո՛ւ և փորձի՛ր բացատրել:

            Եղիշե՛, այդ նամակն ինձ կտա՞ս կարդալու:
            Հասմի՛կ, այս երկտողից.բացի ուրիշ բան չի՞ գրել:
            Պետք է արտասանե՞ս, Նվա՛րդ:
            Ո՞ւմ ես փնտրում այդպես, Արսե՛ն:
            Գնանք, Խորե՛ն, քեզ ծանոթացնեմ Չարենցի հետ:
            Բանաստեղծությունդ, սիրելի՛ս, անհաջող է ստացվել:
Շեշտը ոգտագործում ենք այն մարդու վրա ու որ ուզում ենք կանչել ստորակետը դնում ենք դադար դնելու վրա։

343. Ընդգծված բառերը կոչականներ են: Այդ անունը բացատրի՛ր:
Կոչականը կոչում են ինչ-որ մեկին երբ կոչում են կամ ինչ որ բան ասում։

344. Կետերի փոխարեն կոչականներ գրի՛ր:

            Նարե, դինոզավրերն ինչո՞ւ են ոչնչացել:
            Լանա, դու քայլող մեքենա տեսե՞լ ես:
            Նա իսկապե՞ս իր բնակարանը գազանանոցի է վերածել, Անահիտ:
            Մարդն ինչքա՞ն ժամանակ կարող է դիմանալ առանց խմելու, մայրիկ:
            Գիտե՞ս, Աննա, ռոբոտներին էլ է օդ պետք:
            Ի՜նչ ասես չես մտածի, մամա հիմա էլ որոշել ես նոր տեսակի ծաղի՞կ աճեցնել:

345. Ա և Բ խմբերի նախադասություններում ընդգծված կոչականները համեմատի՛ր և տարբերությունների մասին գրի՛ր:

            Ա. Եղբա՛յր, էսպես էլ բա՞ն կլինի:
            Բ. Ա՛յ եղբայր, էսպես էլ բա՞ն կլինի:
            Ա. Եվ դու խուսափո՞ւմ ես հարցի պատասխանը փնտրելուց, փիլիսոփա՛:
            Բ. Եվ դու խուսափո՞ւմ ես հարցի պատասխանը փնտրելուց, իմսատո՛ւն     փիլիսոփա:
            Ա. Լավ կլիներ, չէ՞, որ փչովի մեքենա ունենայինք, գյուտարա՛ր, ավտոտնակ էլ         պետք չէր լինի:
            Բ. Լավ կլիներ, չէ՞, որ փչովի մեքենա ունենայինք, պարո՛ն գյուտարար, ավտոտնակ էլ պետք չէր լինի:
Ա- խմբում կոչականեր են
Բ- խմբում կոչականեր են լրացումներով

346. Ընդգծված կոչականները բառակապակցություններ դարձրո՛ւ (լրացումներ ավելացրո՛ւ) և փոխի՛ր շեշտի տեղը:

            Օրինակ՝
Կարծես թե արդեն ամեն ինչ հասկանալի է, Անահի՛տ: – Կարծես թե արդեն ամեն ինչ հասկանալի է, բարի՛ Անահիտ:

            Տղա՛, քեզ թվում է ֆուտբոլի մասին ամեն ինչ գիտե՞ս:

Բարի՛ տղա, քեզ թվում է ֆուտբոլի մասին ամեն ինչ գիտե՞ս:
            Փոքրի՛կ, լեզուներ սովորելը շատ հետաքրքիր է:

Սիրե՛լի փոքրիկ, լեզուներ սովորելը շատ հետաքրքիր է:
            Ինձ այս նկարի ստեղծման մասին կպատմե՞ս, նկարի՛չ:

Ինձ այս նկարի ստեղծման մասին կպատմե՞ս, խնդրու՛մ եմ նկարիչ:
            Շանդ պահի՛ր,. որ մոտ գամ, հովի՛վ.

Շանդ պի՛նդ պահիր,. որ մոտ գամ,ա՛յ հովիվ.
            Գիտե՞ս, ճամփո՛րդ, այդ կողմով գնալ չարժե, ոչ մի հետաքրքիր բան չկա:

  Գիտե՞ս, ճամփորդ ընկե՛ր, այդ կողմով գնալ չարժե, ոչ մի հետաքրքիր բան չկա:
            Իզուր չէիք եկել, երեխանե՛ր, երեկոն լավ անցավ:

            Իզուր չէիք եկել, երեխաներ ջա՛ն, երեկոն լավ անցավ:

347 Նախադասություններ կազմի՛ր՝ տրված բառերն ու բառակապակցությունները գործածելով որպես կոչականներ:

            Բարի՛ մարդիկ, հարգելի՛ ծնողներ, ի՛մ հեռատես ընկեր, անտառի՛ ծառեր, ա՛յ կամակոր աղջիկ:

1․ Ինձ լսեք, բարի՛ մարդիկ, ես ձեզ չեմ ստում։
2․ Շնորհակալ եմ, հարգելի՛ ծնողներ, որ բոլորդ ներկա եք։
3․ Որքան իրավացի էիր դու, իմ հեռատես ընկեր։
4․ Ինչու եք լռում անտառի՛ ծաեր, ու չեք բողոքում։
5․ Միևնույննե գալու ես ինձ հետ ա՛յ կամակոր աղջիկ։

Ուշադիր կարդա ընդգծիր այն հատվածները, որոնք արդեն դու գիտեիր, չմացածդ սովորիր։

Նախադասությունն արտահայտվում է բառով կամ բառերի կապակցությամբ և ավարտուն միտք է հաղորդում: Նախադասությունն ավարտվում է վերջակետով:
Նախադասության գլխավոր անդամներն են ենթական և ստորոգյալը: Ենթական պատասխանում է ո՞վ, ովքե՞ր, ի՞նչ(ը), ինչե՞ր(ը) հարցերին: Դա այն առարկան է, որին ստորոգյալի միջոցով որևէ հատկանիշ է վերագրվում: Ստորոգյալը ցույց է տալիս հատկանիշ և այն վերագրում (ստորոգում) է ենթակային: Պատասխանում է ի՞նչ է անում, ի՞նչ է լինում, ի՞նչ արեց, ի՞նչ եղավ, ո՞վ է, ի՞նչ է ինչպիսի՞ն է և նման այլ հարցերի:
Պարզ համառոտ նախադասությունը կազմված է միայն գլխավոր անդամից կամ անդամներից:
Պարզ ընդարձակ նախադասությունը կազմված է գլխավոր անդամներից (անդամից) և նրանց միտքը լրացնող այլ անդամներից (լրացումներից):
Նախադասության բազմակի անդամները (նույն անդամի հետ կապված, նույն հարցին պատասխանող անդամները) իրարից տրոհվում են ստորակետով, իրար միանում են ու, և, կամ, նաև, և՛… և՛, թե՛… թե՛, կա՛մ… կա՛մ, ո՛չ… ո՛չ և նման բառերով (շաղկապներով):
Կոչականը այն անձը կամ առարկան է, որին դիմում է խոսողը: Կոչականի վրա դրվում է շեշտ: Եթե կոչականը լրացում ունի, շեշտն անցնում է լրացման վրա: Կոչականն իր լրացումներով նախադասության մյուս անդամներից տրոհվում է ստորակետով:

Երևանի բուսաբանական այգի, ՀՀ ԳԱԱ Բուսաբանության ինստիտուտի կազմում ընդգրկված գիտական, էկոկրթական, ուսումնական և ռեկրեացիոն նշանակության հաստատություն, որի գործունեության հիմնական նպատակն է Երկրագնդի տարբեր բուսաաշխարհագրական տարածաշրջաններից բարձր գեղազարդ և տնտեսապես արժեքավոր բուսատեսակների ներմուծումը, ցուցադրական գիտական հավաքածուների ստեղծումը, էկոլոգիական նոր պայմաններին դրանց հարմարողականության բացահայտումը, առավել հարմարված տեսակները քաղաքների և բնակավայրերի կանաչապատման մեջ ներդրումը։

Փոքրիկ տղան խնդրում է իր հայրիկին․
<<Եթե ինձ բարձրացնես քո ուսերին,
խոստանում եմ ՝ Լուսնից մի կտոր էլ քեզ կտամ>>։

Հայրիկն ասում է ՝Ok, և օգնում նրան՝
անմիջաապես բարձրանալու իր ուսերին։

Բայց միևնույնն է,
նա չափազանց ցածրահասակ էր ․․․․