Լեզվական աշխատանք 323-333

323․ Նախադասություններրի գլխավոր անդամներն ընդգծիր, մյուս անդամներն ինչպե՞ս կանվանես։

Ամենահին բառարանը հնագիտական պեղումների ժամանակ Սիրիայում է հայտնաբերվել:
Աշխարհի ամենալայն ծառուղին և ամենաերկար փողոցը Բուենոս Այրեսում են:
Մեր մոլորակի վրա հանդիպող ամենից հազվադեպ հիվանդությունը ծիծաղի հիվանդություն է կոչվում: Հիվանդացածներից ոչ մեկը չի փրկվել:
Ամենից թանկ գիրքը 1455 թ. Գուտեմբերգն է տպագրել։ Այդ գրքի մեկ օրինակի համար 1926 թ. Մի մարդ երեսունհինգ հազար դոլար է վճարել:

325․ Գրիր գլխովոր անդամները․ գործողություն կատարողին նշիր դեղին, իսկ նրա կատարած գործողությունը՝ կապույտ։

Այս դեպքը Հարավային Անգլիայում է պատահել: Մի ծեր հոգևորականի աղքատիկ տանը առնետ է հայտնվում: Առնետն այնքան է ելումուտ անում, որ տանտերը սովորում է նրան. վերջը երկուսն ընկերանում են: Մի գիշեր ծեր հոգևորականը վեր է թռչում խորունկ քնից. առնետը կծել էր նրա այտը: Սկզբում մարդը զայրանում է դավաճան կենդանու վրա, բայց հետո տեսնում է վառվող վարագույրները, հասկանում, որ իր փայտե տնակը հրդեհ է ընկել:

Տունն էլ ամբողջությամբ կայրվեր, եթե բարեկամ առնետը չլիներ ու այտը չկծեր:

327. Նախադասությունից հանի՛ր ընդգծված ենթական: Բացատրի՛ր, թե նրա հետ ինչո՞ւ են ուրիշ բառեր էլ դուրս գալիս:

            Բոլորը անհայտ երկրները վաղո՜ւց արդեն հայտնագործվել են:
            Քարտեզի վրա չնշված կղզի չկա:
            Կղզում թաքցրած իրերը շատ թանկ են գնահատվում:
            Ծովահենների թաքցրածը գտնելու տենչը շատերին է վառել:
            Խիտ աճած թփուտները ձիու ճամփան փակում էին:
            Աշխարհի բոլոր խորհր դավոր գաղտնիքները շարադրված են մի գրքում:

329. Նախադասությունն ընդարձակիր՝ ինչպիսի՞ կամ ո՞ր հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ ավելացնելով:

            Օրինակ՝
Կինը հարցրեց: – Երիտասարդ կինը հարցրեց:

                                Լայնեզր գլխարկով կինը հարցրեց:

            Շունը մտավ: – Շունը վազքով մտավ։
            Սիրտը քար է: – Սիրտը շատ սև է ու քար է։
            Հայրն ընկեր է: – Հայրն շատ լավ ընկեր է։
            Երկիրը պտտվում է: – Երկիրը շատ արագ է պտտվում։

330. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ ավելացնելով ո՞ւր, դեպի ո՞ւր, որտե՞ղ, որտեղի՞ց, որտեղո՞վ հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ:

          Օրինակ՝
Օրվա հերոսը գալիս էր: – Օրվա հերոսը մեզ մոտ էր գալիս: Օրվա հերոսը դեպի տուն էր գալիս: Փողոցով օրվա հերոսն էր գալիս: Դիմացից օրվա հերոսն էր գալիս:

            Մի ոհմակ է երևում:
            Ի՜նչ հանգիստ ես կանգնած:
            Թռչունների մի երամ անցավ:
            Երամը թռավ, հեռացավ:
            Նախորդ օրը կարգուկանոն էր հաստատել:
            Հաջորդ օրը բոլորս գնալու էինք:
            Այդ փոքրիկին կարելի է տեղավորել:

331. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ ավելացնելով ո՞ւմ կամ ի՞նչը հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ:

            Մարդն ամբողջ կյանքում սիրում է: – Մարդն ամբողջ կյանքում սիրում է մեկ հոգու։
            Առավոտյան անտառում որսորդները գտել են: – Առավոտյան անտառում որսորդները գտել են մի գեղեցիկ գլխարկ։
            Հեռուներից վերադարձած մարդը կարոտով գրկեց: – Հեռուներից վերադարձած մարդը շատ կարոտով գրկեց իր մորը։
            Հանկարծ իր կողքին տեսավ: – Իմ ընկերը հանկարծ իր կողքին տեսավ թիթեռրիկ։

332. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ ո՞ւմ կամ ինչի՞ հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ ավելացնելով:

            Մարգերը ջրվեցին: – Մարգերը քիչ ջրվեցին։
            Քույրը երաժիշտ է: – Քույրը շատ լավ երաժիշտ է:
            Նկարն անհետացել էր: – Հայտնի նկարն անհետացել էր:
            Մոխիրը տաք է: – Կրակի մոխիրը շատ տաք է:

333. Նախադասությունն րնդարձակի՛ր՝ ե՞րբ, երբվանի՞ց, որքա՞ն ժամանակ, մինչև ե՞րբ հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ ավելացնելով:

             Իմ կարծիքն ասել եմ: Այսօրվանից իմ կարծիքն ասել եմ:
            Գնաց, գնաց, հասավ մի քաղաքի: Գնաց, գնաց, օգոստոսին հասավ մի քաղաքի:
            Ծաղրածուն գլուխ տվեց ու հեռացավ: Խնջույքի ժամանակ ծաղրածուն գլուխ տվեց ու հեռացավ:
            Նավաստին բաց ծով էր դուրս եկել: Իմ ծննդյան օրը նավաստին բաց ծով էր դուրս եկել։
            Ծովն արդեն փոթորկել էր: Նրա հեռանալուց հետո ծովն արդեն փոթորկել էր։
            Թռչունները չվելու էին: Թռչունները չվելու էին մինչև գարուն։

Ռամաշկա ծաղկի մասին

Ծաղիկ, կարճացած և ձևափոխված ընձյուղ, կատարում է միկրո և մակրոսպորոգենեզի, փոշոտման, բեղմնավորման, սաղմի զարգացման և պտղի գոյացման ֆունկցիա։ Առաջանում է տերևներից զուրկ ցողունի՝ ծաղկակոթի վրա։

Լեզվական աշխատանք 317-322

317. Կետերը փոխարինի՛ր ո՞վ հարցին պատասխանող բառով, որը դեմքով ու թվով համաձայնի ստորոգյալին (բային): Դեմքով ու թվով ստորոգյալի հետ համաձայնող անդամին ի՞նչ անուն կտաս:

            Դու (ո՞վ) առայժմ մրցակից չունես:
            Բայց Միան (ո՞վ) շուտով կհայտնվի:
            Ես (ո՞վ) ամեն ինչ արել եմ նրա գալուստն արագացնելու համար:
            Առանց արժանի մրցակցի ես (ո՞վ) չես կարող ավելի ուժեղ ու համարձակ         դառնալ:
            Նա (ո՞վ) է լինելու քո օգնականը:
            Դու (ո՞վ) էլ, իհարկե, նրա՛ն ես օգնելու:

318. Փակագծում տրված բայերը եզակի կամ հոգնակի ձևով գրի՞ր (պահանջվող ձևն ինչպե՞ս գտար):

            Մեր աղմկոտ, ուրախ փողոցի երեխաները երբեմն ծաղրել (էր, էին) նրան: Նա ինչ-որ փորձարարական արհեստանոցում աշակերտ (էր, էին): Ես (գիտեի, գիտեինք), որ նա այնտեղից հաճախ զանազան լուծույթներ ու փոշիներ (էր, էին) բերում ու ինչ-որ փորձեր անում՝ մրոտելով տատիկի տունը: Երբեմն էլ մենք խնդրում (էի, էինք), որ նա իր փորձերը մեզ էլ (ցուցադրի, ցուցադրեն):

319. Ստորոգյալի հետ համաձայնող անդամն անվանում են ենթակա: Փորձի՛ր բացատրել՝ ենթական ու ստորոգյալն ինչո՞ւ են նախադասության գլխավոր անդամներ: Ինչպե՞ս կկոչվեն նախադասության մյուս անդամները:

Ենթական ու ստորոգալը կոչվում են գլխավոր որոհետև նախադասութունը առանց դրանց չի լինի ենթակայից ու ստորոգալից բացի մյուս բառերը կոչվում են եկրորդական անթամներ։

320. Նախադասություններում ընդգծիր գործողություն կատարողին և նրա կատարած գործողությունը։

  1. Կետերը ջրի տակ երկար են մնում:
  2. Ծովային կրիաները ջրի տակ դիմանում են երեք ժամ և ավելի:
  3. Պինգվիններն ապրում են սաստիկ ցրտի պայմաններում։
  4. Փղերը կնճիթով շոգ օրերին իրենց վրա ջուր են լցնում։
  5. Հայտնի է, որ կոկորդիլոսը կարող է հովազի ուտել։

321․ Հետևյալ բառերից յուրաքանչյուրով կազմեք մեկական նախադասություն, որտեղ դրանք կլինեն գործողություն կատարողը և ընդգծեք նրանց կատարած գործողությունը։

Աղջիկը տիկնիկով էր խաղում։
Աղջիկը ինչ էր անում խաղում էր։
Պահակը ծառ էր տնկում։
Պահակը ինչ էր անում տնկում էր։
Դու բերանտ պաղպաղակ ես արել։
Դու ինչ էր անում բերանիտ պաղպաղակ էիր քսում։
Արեգակը այսոր շուտ է գնացել։
Արեգակը ինչ էր անում գնում էր։
Վարորդ շատ դանդաղ էր քշում։
Վարորդը ինչ էր անում դանդաղ էր քշում։
Մեր դպրոցում մի շատ ալարկոտ աշակերտ կար։
Մեր դպրոցում ինչ կար ալարկոտ աշակերտ կար։
Քամին այսոր շատ արագ էր քշում մեր բակի տերևները։
Քամին ինչ էր անում քշում էր բակի տերևները։
Մայրիկս շատ սուր դանակ ունի։
Մայրիկը ինչ ուներ սուր դանակ ուներ։

322․ 320 առաջադրանքում ձեր կողմից նշված բառերը կոչվում են նախադասության գլխավոր անդամներ, փորձեք բացատրել, թե ինչու են դրանց այդպես անվանում։

Որոհետև ենթական ու ստորոգալըն են նախադասության իմաստնեն ցուցադրում։

Պատրաստում էնք կեսար աղցան և ջեռոցում դրած կառտոֆիլ

Կեսար Աղցան

մառոլ – 2 հատ (400 դր)

լոլիկ – 1 կգ (1450 դր)

հավ – 1 հատ (1450դր)

սպիտակ հաց – 3 հատ (480 դր)

կեսար աղցանի սոուս -200 գր (450 դր)

կարաք – 1 տուփ (940 դր)

լոռի պանիր – 300 գր (1070 դր)

Ջեռոցում դրած կառտոֆիլ

կառտոֆիլ – 6 կիլոգրամ (1110 դր)

ձեթ – 1 հատ (610 դր)

կարմիր բիբար – 4 հատ (420 դր)

սխտոր – 1 կգ (1950 դր)

աղ – 1 հատ (160 դր)

սև բիբար – 1 հատ (105 դր)

Կարդում ենք Չարենց Բրո՛նզ ես, հո՛ւր ես,

  1. Ի՞նչ եք զգում բանաստեղծությունը կարդալիս։
    Ես զգացի որ չարենցը հոքեբանական խնթիր է ունեցել այս բանաստեղծությունը գրելիս։
  2. Ո՞ւմ է նվիրված բանաստեղծությունն ըստ ձեզ։
    Բանաստեղծությունը նվիրված է հայերին և հայկական երաշտության։
  3. Դուրս գրեք բանաստեղծության բոլոր գոյականները և դրանք օգտագոծելով ստեղծագործական փոքր աշխատանք ներկայացրեք։
    քույր, փայլ, վերք, բրոնզ, սուր,
    Իմ քույրիկը դրսում խաղալիս գտել էր բռոնզե թուր, որը շատ սուր էր և վնասել էր իր ձեռքը։ Նրա ձեռքի վերքը երկար ժամանակ չեր լավանում։